id	naam	wikidata label	monumentnr	wikidata id	commons categorie
RM9479	Mariakerk	Mariakerk	9479	Q1829857	Mariakerk (Krewerd)

type verwarming:
type verwarming sinds:
huidige functie: cultureel gebruik

bouwgeschiedenis
Recht gesloten zaalkerk uit ca. 1280, ca. 1300 van gewelven voorzien, westelijk schipgewelf ca. 1400 vervangen; toren begin 15de eeuw toegevoegd. Restauratie 1967-1973.

restauratiegeschiedenis
Tussen 1967 en 1973 werd het zwaar vervallen gebouw grondig gerestaureerd (sloop dreigde). De schilderingen werden ontdekt, blootgelegd en gerestaureerd door Jelle Otter. 

schadegeschiedenis
Door de ligging heeft de kerk sinds de bouwtijd meerdere watervloeden meegemaakt waarbij zeewater in het metselwerk is getrokken. Daarnaast oefenen verzakkingen in de grondlagen al eeuwen lang druk uit op de constructie waardoor er vele scheuren zijn ontstaan. Sinds de jaren '80 maken aardbevingen de schade erger. Het vele cement wat tijdens vorige restauraties in het gebouw is beland (vooral op bijna alle wanden) heeft een ongunstig effect op de vochttransporten.

Restauratiegeschiedenis

begin	einde	restaurator	activiteit	beschrijving	restauratieverslag
1967	1973	Jelle Otter	Onderzoek, blootlegging en restauratie	Het zwaar in verval geraakte gebouw (sloopdreiging) werd van binnen en buiten gerestaureerd. Een verlaagd houten plafond in het koor werd verwijderd, dichtgemetselde vensters werden geopend. Tegelijkertijd werden alle schilderingen en decoraties ontdekt en blootgelegd.	niet aanwezig. Alleen een onderzoeksverslag van J.Otter in RCE werkcollectiemap 443795
2015	2015	OUOU restauratoren	Aardbevingschadeherstel. Alle 'aangewezen' scheuren zijn geinjecteerd en gevuld met kalk.	Er hebben naast het bevingsschadeherstel verder geen conserverende handelingen plaatsgevonden. Hooguit wat noodinjecties bij extreem onthechte delen die toevallig werden ontdekt. In het herstelrapport is wel een beknopte conditieopname opgenomen.	rapport ouou 2015

Algemene beschrijving muurschilderingen

In de beide oostelijke traveeën architectuurpolychromie uit ca. 1300: baksteenimitatie met witte voegen op wanden, witgepleisterde gewelven sommige velden onbeschilderd, andere voorzien van rijk gevarieerde vlechtwerkpatronen en op ribben geometrische motieven -de in het pleisterwerk getrokken lijnen nog zichtbaar - hoofdzakelijk in grijs en rood, enkele gestileerde bloemmotieven Op noordwand tweede travee uit het oosten band met ranken. Westelijk gewelf: velden wit, ribben rood met witte voegen, ca 1400. Op gewelf toren eenvoudige decoratie uit begin 15de eeuw. (bron:Q122982902)

Situatieschema

Bedreigende gebeurtenissen

muurschildering	soort_gebeurtenis	locatie	ernst_gebeurtenis	beschrijving
RM9479MU1	overstroming	muren	in grote mate	Kerk heeft geschiedenis van vele overstromingen door de noordzee, watersnoodgebied. Muurwerk is zoutbelast geraakt
RM9479MU1	aardbeving	gewelven en muren	in grote mate	Kerk staat in aardbevingsgebied, risico op nieuwe scheuren en onthechting.

bronnen

https://www.reliwiki.nl/index.php?title=Krewerd,_Kerkpad_8_-_Mariakerk

https://www.groningerkerken.nl/nl/kennisbank/kerken/K/16/krewerd-kerk-krewerd

https://catalogus.cultureelerfgoed.nl/Details/fullCatalogue/113926

Afzonderlijke muurschilderingen

De posities in de tabel refereren aan de nummers in het situatieschema

id	positie	beschrijving
RM9479MU1	1	1 architectuurpolychromie met baksteenimitatie, vlechtwerkpatronen en geometrische motieven
RM9479MU2	2	2 band met ranken
RM9479MU3	3	3 rankwerk
RM9479MU4	4	4 wapenschild met troffel, winkelhaak, hamer en bijl
RM9479MU5	5	5 rankwerk

De afbeeldingen zijn opgehaald uit de RCE sparql endpoint. Op Wikimedia Commons zijn wellicht meer afbeeldingen te vinden.